پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله، در حدیث بسیار مشهور و معتبرى مى فرماید:
هر کس خود را چهل روز براى خدا خالص کند، چشمه هاى حکمت از قلب او بر زبانش جارى خواهد شد.[1]
نخستین موضوعى که دانشجو باید به طور جد به آن توجه کند، نیّت و انگیزه تحصیل است. بر اساس نظام اخلاقى اسلام، نیت و انگیزه، بیش از خود عمل اهمیت دارد و به همین دلیل است که پیامبر اکرم فرمودهاند: «نیت مؤمن بهتر از عمل اوست.»[2]
اصولًا، ماهیت هر عملى با توجه به نیتى که فرد در انجام آن داشته است، مشخص مى شود،[3] بر اساس نظام اخلاقى اسلام، صرف «حُسن فعلى»، یعنى خوب بودن کار، براى ارزشگذارى اخلاقى آن کافى نیست؛ بلکه «حُسن فاعلى»، یعنى نیّت خوب داشتن در انجام آن، نیز باید به آن ضمیمه شود. افزون بر این، در برخى روایات معتبر، نیت، عین عمل معرفى شده است.
امام صادق علیه السلام فرمود: «نیت برتر از عمل است، آگاه باشید که نیت خودِ عمل است.» سپس در تأیید این سخن آیهاى از قرآن را ذکر کردند که مىفرماید: «قُل کلٌّ یَعمَلُ على شاکِلَتِهِ؛ بگو همگان بر اساس شاکله خود رفتار مىکنند» و «شاکله» را به «نیت» تعریف کردند.[4] حضرت امام خمینى قدس سره در توضیح این حدیث که نیت را عین عمل معرفى مىکند، مبالغهآمیز دانستن این حدیث را نادرست شمرده و مىفرماید:
این، مبنى بر مبالغه نیست، چنانچه بعضى احتمال دادهاند، بلکه مبنى بر حقیقت است؛ زیرا نیت، صورت کامله عمل و فصل محصِّل او است، و صحت و فساد و کمال و نقص اعمال به آن است.
ادامه مطلب
درباره این سایت