علم اخلاق یکى از ضرورى ترین علوم براى انسان است. این علم در حقیقت علم زندگى و آیین زیستن، به معناى حقیقى کلمه است. علمى است که افزون بر بیان احکام ارزشىِ همه ابعاد فردى و اجتماعىِ زندگى آگاهانه و مختارانه ما، راه هاى اتصاف به فضایل و بهره مندى از خوبى ها و دفع و رفع زشتى ها را نیز نشان مى دهد. بنابراین، علم اخلاق اگر مهمترین علم نباشد، یکى از مهمترین و سرنوشت سازترین دانش هاست. امام کاظم علیه السلام مى فرماید:
لازم ترین دانش براى تو، دانشى است که تو را به صلاح قلبت راهنمایى کند و فساد آن را برایت آشکار سازد.[1]
یکى از مهمترین رسالتهاى پیامبران نیز پرورش اخلاقى مردمان و تزکیه و تهذیب جان هاى آنان بوده است[2] و در اینباره پیامبر بزرگ اسلام نیز هدف اصلى رسالت خود را به کمال رساندن خُلقه اى کریم و مَنِش هاى بزرگوارانه معرفى کرده است.[3] اخلاق نیک و زدودن زشتى ها و آراستگى به خوبى ها یکى از عوامل مهم بهره مندى از سعادت دنیوى و اخروى است.
نگاهى به میراث علمى عالمان برجسته جهان نشان مىدهد که اخلاق و دانش اخلاق همواره مورد توجه اندیشمندان خیرخواه بشر بوده است. در هر عصر و مِصرى کسانى بودهاند که براى هدایت و راهنمایى مردمان اندیشه کرده و با مجاهدتهاى علمى خود بازار مباحث اخلاقى را پر رونق داشتهاند. آثار ارزشمندى مانند رسائل اخوانالصفا و خلّانالوفا، السعادةُ و الاسعاد فى السیرةِ الانسانیةِ، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، اخلاق ناصرى، اوصاف الاشراف، احیاء علومالدین، المحجةُ البیضاء فى تهذیب الاحیاء، المراقبات فى اعمال السنة، جامع السعادات و دهها اثر خرد و کلان دیگر را مىتوان بهعنوان نمونههایى از میراث اخلاقى عالمان مسلمان برشمرد. البته، با وجود این تلاشهاى ارزنده، متأسفانه مباحث اخلاقى، در مقایسه با مباحث فقهى و کلامى و فلسفى، حجم اندکى از میراث علمى اندیشمندان گذشته و همچنین فعالیتهاى پژوهشى عالمان این روزگار را به خود اختصاص داده است. در عین حال، بیشتر افراد جامعه ما به دلایل مختلف با بسیارى از فضایل و رذایل اخلاقى آشنا هستند. مشکل عمده بسیارى از افراد این است که:
ادامه مطلب
درباره این سایت